Eski Türklerde çeyiz geleneğini biliyor musunuz? Türk geleneğinde çeyiz nasıl hazırlanırdı ve çeyizde neler vardı? Haberimizde okuyabilirsiniz.
Orhun Kitabeleri’nde Bayla Kutlag Yaragan Bengü Taşında yer alan “Ağılım ör, yılkım sansız erti. İnim yiti, urım üç, kızım üç erti. Ebledim; oğlumun kızım kalınsız birdim” On ağılım, sayısız at sürülerim vardı. Evlendirdim; oğlumu kızımı cihazsız verdim” ifadesi yer almaktadır.
Eski Türklerde Çeyiz Geleneği
Hun Türkleri, otağ veya yurtlarda ya da birbirine bağlanmış tekerlekli çadır evlerde otururlardı (Fotoğraf 2). Bu evlere gelin giden kızlar, çeyizlerinde getirdikleri işlemeli kılıflar içinde minder ve yastıklar, halılar, kilimler ve nakışlı keçelerle çadır evlerin içini süsleyip, döşerlerdi. Hun kızlarının çeyizi yün, keçe ve deriden kaftan, giysi, çizme, börk, torba, sarkıntılı kemer ve eşyalardan meydana gelirdi. Hun Türklerinde at en kıymetli hediye sayılır, evlenecek erkek, kız tarafına “kalın” (çeyiz) olarak, at veya davar süsleri verirdi. Bu bakımdan, kız çeyizinde heybe, eyer ve koşum getirilmiş olacağını düşünmek pek aykırı olmaz. Hunlarda aracılarla, zemin hazırlanır ve ondan sonra da, onbinlerce at ve sığır kalın olarak gönderilirdi. Bilge Kağan kızını, Türgeş Kağan’a veriyor ve buna karşılık olarak büyük törün alıyordu.
Türk Töresinde Evlilik Hazırlığı
Türk töresine göre, kız evlenirken koşantı (çeyiz) getirirdi. Ancak, koşantı, evlilikte kalın kadar önemli sayılmazdı. Oğuz kızlarının koşantılarında neler bulunduğuna dair kesin bilgiler yer almamaktadır. Ancak, yurt denilen çadırlarda yaşayan Oğuzlarda, kız çeyizin de göçer hayatına uygun yün, dokuma ve deriden mamul elbise ve eşyalar olması gerekmektedir.
Destanlardan edinilen bilgilere göre; Oğuzlarda, elbiseye ton (don), gömleğe kömlek veya könlek denilir, erkek keçi derisinden kürk ve külah giydikleri bilinmektedir. Oğuzlar, ayakkabı olarak; konçları yaklaşık kırk santim yüksekliğinde, sarı ve kırmızı renkli, ökçesiz, uçları yukarı kıvrık, edik denilen deri çizmeler giyerlerdi. Bir de sokman denilen başka bir çizme daha vardı. Oğuz kızlarına ait bir koşantıda, kilim, heybe, yaygı ve örtüler, çul, keçe, namazlık, minder, sofra gibi eşyaların yanı sıra, ton, kömlek, kaftan, kürk, börk, aplike işlemeli yün ve keçe elbiseler, sarkıntılı meşin kemer, edik ve sokman gibi giyim eşyalarının da bulunduğu söylenmektedir.
