Prof. Dr. Cemalettin Taşkıran’ın Ana Ben Ölmedim – Birinci Dünya Savaşı’nda Türk Esirleri adlı eseri, hem askerî tarih hem de bir aile hikâyesi anlatısıdır.
Kitabın kalbine dokunan kısım, esir askerlerin ailelerine gönderdikleri mektuplardır. “Ana ben ölmedim” diye başlayan satırlar, hem hayatta kalma çığlığı hem de aileye verilen tesellidir. Bir babanın kızlarına yazdığı “Mektebe ve namaza devamınızı terk etmeyiniz” öğüdü, esaretin ortasında bile aile bağlarının nasıl korunduğunu gösteriyor. Bu mektuplar, cephe gerisinde kalan annelerin, eşlerin ve çocukların yükünü de gözler önüne seriyor.
İngilizlerin Hindistan ve Mısır’daki, Fransızların Korsika’daki, Rusların Sibirya’daki kamplarında binlerce Türk askeri ağır şartlarda yaşam mücadelesi verdi. Açlık, hastalık ve zorunlu çalıştırma kadar, aile özlemi de bu mücadelenin ayrılmaz bir parçasıydı. Kitap, esirlerin Kızılay aracılığıyla ailelerinden gelen paraları, giysileri ve küçük hediyeleri nasıl umutla karşıladığını belgeliyor.
Bu eser, sadece tarihçilere değil, aile sosyolojisiyle ilgilenenlere de önemli veriler sunuyor. Zira her mektup, savaşın fert ve aile üzerindeki yıkıcı etkisini gösteren bir sosyolojik belge niteliğindedir. Anneler, çocuklar ve eşler arasındaki bağ; zor zamanlarda toplumsal dayanışmanın en güçlü dayanağı olarak karşımıza çıkıyor.
Ana Ben Ölmedim, tarihin satır aralarında kalmış askeri bir gerçekliği gün yüzüne çıkarırken, aynı zamanda Türk ailesinin dayanışmacı ruhunu da ortaya koyuyor. Esir kamplarındaki dram, annelerin duaları ve evlatların teselli sözleriyle birleşerek, kitabı yalnızca tarih değil; aynı zamanda insanlık ve aile üzerine derin bir tanıklık haline getiriyor.
